ते जीवच वेडे होते

ते जीवच वेडे होते, झुंजून रणी मरणारे
झोतात पुढे आले ते, मागे झेंडे धरणारे


त्यांच्या न्यायाचा डंका, उंदरास मांजर साक्षी,
कैदेतुन निसटुन जाती अक्षम्य गुन्हे करणारे


आपलेच आपण गाती पोवाडे मर्दुमकीचे,
म्हणती गजराज स्वत:ला मुंगीला घाबरणारे


वादंग जरी वरवरचे, आतून सारख्या खोडी,
ते देखावे बघणारे, हे देखावे करणारे


त्यांनीच विषारी जाती पैदा केल्या सापांच्या,
अन पाठ थोपटुन घेती, "आम्हीच साप धरणारे!"

कित्येक पिढ्यांच्या नावे जमवून ठेवली माया,
निश्चिंत, सुखी झाले ते; मरतील, मरो मरणारे!

ठेव

काळोखाच्या गर्तेत मी भोवंडत होते जेव्हा,
खुले होत गेले तेव्हा अंतर्मनाचे झरोके

दृष्टीहीनतेचे होते काही मोजकेच क्षण,
अनुभव विलक्षण, अंत:चक्षु उघडले

मनावेगळ्या मनात शांत, कृतज्ञसे भाव,
खोल अंधाराचा ठाव घेता वृत्ती प्रकाशल्या


काळोखाशी माझे नाते होते निमिषभराचे
तुझ्या प्रकाशघराचे दार खुले जन्मासाठी

हळूहळू फाके तेज आणि लोपला अंधार,
जसा स्वयंभू गंधार मूर्तरूप दृष्टीपुढे !

तुझ्या दिव्य देणगीचे कळो आले मोठेपण,
देवा, माझे खुजेपण फुका देई दोष तुला

हळुवार, अलगद जपल्यास नेत्रज्योती,
तुझ्या प्रसादाचे मोती पापण्यांच्या शिंपल्यात

माझ्यापाशी तुझी ठेव, तिची काळजी वाहीन,
नेत्ररूपाने राहीन माझ्या माघारी इथेच!

बळ

किती, कसे उपकार तुझे मानू मी अनंता?
सृजनाचा कल्पवृक्ष मला दिला भगवंता!

असो भले की वाईट, इथे जे काहीही होते,
तुझ्या इच्छेने, आज्ञेने, तुझ्या मर्जीने ते होते

माझ्या चुका, तुझी क्षमा; माझी हाव, तुझे देणे,
तुझी आभाळसाउली माझ्यासाठी भाग्यलेणे


तुझ्या अगाध लीलांना नाही आदि, नाही अंत
तूच सखा, पाठीराखा, मला कशाची रे खंत?

नाही माघार घेणार, येवो वादळे कितीही,
संकटांचे भय नाही, झुंजण्याचे बळ देई!

नकोसे वाटते

पौर्णिमेला चांदणे देणे नकोसे वाटते
कोकिळालाही नवे गाणे नकोसे वाटते


देत गेले दैव, मीही घेतले जे लाभले,
आज का त्या यातना घेणे नकोसे वाटते?

कैकदा दोघे म्हणालो, "रोज भेटू या इथे"
मीच येते, का तुला येणे नकोसे वाटते?


सावली माझी म्हणे, "आराम थोडा दे मला,
सारखे मागे तुझ्या जाणे नकोसे वाटते !"

सांग काही तू नवे आता, पुरे गोष्टी जुन्या
त्याच कागाळ्या नि गा-हाणे नकोसे वाटते

झुंडिने येतात का ती टोळधाडीसारखी?
संकटांना एकटे येणे नकोसे वाटते!

स्वप्नात

स्वप्नात स्वप्नाचे स्वप्नाशी खेळणे
तुझ्या स्वप्नातच माझे घोटाळणे

भाळी कुंकवाचा चंद्र रेखताना,
माझ्यातले तुझे बिंब पाहताना
माझ्या रूपावर माझेच भाळणे !

एकांतात आठवणी जपताना,
लाजून डोळ्यांत तुझ्या लपताना,
दीपशिखेपरी माझे तेजाळणे

तुझ्या सावलीचा हात धरताना,
रानीवनी मनमुक्त फिरताना,
सांज सरताना मागे रेंगाळणे

लटके रुसून तुला छेडताना,
तुझा श्वास श्वास मला वेढताना,
तुझ्या दिठीनेच माझे गंधाळणे !

खुल्या पापण्यांनी स्वप्न शोधताना,
सत्याशी स्वप्नाचा मेळ साधताना,
उतावीळ मला तुझे सांभाळणे !

कोडी

प्रत्येक वादळाला केली बहाल होडी
तेव्हाच जाणली मी जगण्यामधील गोडी


साधे, सपाट रस्ते नव्हतेच या दिशेला
आधार सावल्यांचा झाकोळल्या निशेला
पायांत शृंखला अन् वाटाहि नागमोडी

एकेक संकटाला आमंत्रणे दिली मी
वैशाख-काहिलीचीही वाट पाहिली मी
अन् बोलले, "वसंता, तू घे उसंत थोडी!"

मौनात राहण्याने नुकसान फार केले
जाणून आपल्यांनी पाठीत वार केले
माया अजून उरली का काळजात थोडी?

या जन्मसिद्ध भोगांचे अर्थ काय होते?
जावे जिथे, तिथे का गुंत्यात पाय होते?
मी सोडवीत गेले, तू घातलीस कोडी!

करार

माझे कधी तुझ्याशी काही करार होते
ते मोड जीवना, ते फसवे, चुकार होते!

श्वासांसवे कधीही नव्हतेच सख्य माझे,
ते श्वास कर्ज होते, जगणे उधार होते!

वाळूत कोरलेली नावे जशी मिटावी,
गेले मिटून जितके हळवे विचार होते

रात्री तुझ्या स्मृतींनी स्वप्ने लुटून नेली,
गाफील पापण्यांचे उघडेच दार होते!

विरल्या कशा दिशा? मी जाऊ कुठे कळेना
काळोख पांगताना चकवे हजार होते!

हातून सावलीचा निसटून हात गेला,
आयुष्य मी उन्हाचे शाकारणार होते!

शिक्षा

शिक्षा नवी तरीही आरोप जुना आहे
काही न बोलणे हा, इतकाच गुन्हा आहे

आम्ही असे अनोख्या मस्तीत झिंगलेले,
गेले घडून त्याचे सुख-दु:ख कुणा आहे?

घायाळ जरी झाले झेलून शर विषारी,
हे पाखरू भरारी घेणार पुन्हा आहे

गाईल वसंताची गाणी पुन्हा नव्याने,
हा कंठ कोकिळेचा, जो आज सुना आहे

ही सिद्धता कशाची? हे सोहळे कशाला?
आत्मा नव्या जगाचा, हा देह जुना आहे!

"उन्मत्त नको होऊ", त्या वादळास सांगा,
"नौकेकडे किनारा येणार पुन्हा आहे!"