Saturday, August 31, 2013

शेजार

दोघे आपापल्या जागी
जसा डोळ्यांचा शेजार
त्याची प्रकाशाची वाट
माझे अंधाराचे दार

कोसळते माझे घर
सावरायचेही होते
चार किरण घेऊन
त्याला यायचेही होते

भलत्याच जागी नेले
त्याला खुणेच्या ताऱ्याने
आणि पाउले बांधली
मूढ, पिसाट वाऱ्याने

त्याच ठायी उतरला
लख्ख किरणांचा भार
अधिकच काजळला
माझा अहेव अंधार

आता त्याचा पायरव
मनातच थिजणार
आणि कोरड्या कढांनी
रिते घर भिजणार 

Wednesday, August 28, 2013

ठिगळ

कधी उकलते, कधी न कळते मनाची कथा
निवांत असता कशी उमळते पुराणी व्यथा?
नको असुनही गळ्यात पडते अभागी जिणे
कुठे परवडे अशा अडनिड्यासवे चालणे?

मना, उमलत्या कळ्या नकळता सुकाव्या जशा
तुला सतत का उदास प्रतिमा स्मराव्या अशा?
क्षणात हसणे, क्षणात रुसणे, क्षणी तापणे
तुलाच जमते हवा बदलते तसे वागणे

जरा निवळता उदासपण का ऋतू पालटे?
छळे कलह आतला फिरुन पाहुनी एकटे
दुकान सजते जुने नवनव्या विकारांसवे
शिळेच दुखणे नव्या चटकदार स्वादांसवे

उणे-अधिक बोलणे विसरुनी पुढे जायचे
असे ठरविले तरी समर संगती यायचे
मनास म्हणते पुरी करुन येथली संगरे
निघून दुसऱ्या दिशेस वळवायचे मोहरे

जुनी जखम जागते, विव्हळते तशी वेदना
अखंड झिजण्यामधून कुठली नवी प्रेरणा?
अनादि जगणे, अनंत मरणे कुणा भावते?
तरी ठिगळ पैठणीस मखमालिच्या लावते !

वृत्त - पृथ्वी 

मायबापा

विकल, विवश चित्ती वासनांचा विखार 
जनन-मरण यांचा व्यर्थ हा येरझार 
विफलपण हरोनी शांतवी अंतरंगा 
अगणित करुणेच्या सागरा पांडुरंगा

सगुणपण तुझे मी नित्य नेत्री भरावे 
अनवरत हृदी या निर्गुणाला स्मरावे 
समचरण पुजावे टेकुनी नम्र माथा 
विनित पतित भक्ता उद्धरी विश्वनाथा 

जड तनु वितळावी आणि मी मुक्त व्हावे 
चरणरजरुपाने पायरीशी रमावे 
भ्रमित जगत मिथ्या भौतिकाचा पसारा 
शरण तुज अरूपा, तूच अंती निवारा 

पसरुन विरलेली फाटकी जन्मझोळी 
विनवित विठुराया भाबडी, दीन, भोळी 
हरण करुनि न्यावे भोग, संताप, व्यापा 
चल-अचल जगाच्या एकल्या मायबापा

वृत्त - मालिनी 

विणकाम

विणीचं गणित जमावं लागतं ग 
नुसतेच टाके मोजून नाही चालत,
थोडं डोकंही चालवावं लागतं.

एकाचे दोन, दोनाचे चार, चाराचे आठ 
इतकंच ऐकून उतावीळपणे केलेली सुरुवात, 
अन् मग न संपणारा बेढब, बेंगरूळ पसारा 
आवरता आवरेना, म्हणून वैतागून अर्धवट टाकलेला 

युक्तीनं एकेक कमी करत करत 
वाढवलेल्या आठांचा पुन्हा एक करायचा असतो 
हे जर वेळीच जाणून घेतलं असतंस 
तर सोपं नसतं झालं विणकाम?
पसरली असती अधुऱ्या-अपुऱ्या विणींची चळत, 
विसविशीत बेरंग लोकरींची गुंतवळ,
बोथट, गंजलेल्या सुयांची अडगळ घरभर?
घडलं नसतं काही सुबक, सुंदर, उबदार, हवंसं?

आता कधी शिकणार आहेस नेटकं न् नेमकं विणायला,
अख्खं आयुष्य विस्कटल्यावर?

सांग माझ्या अंतरा

सौख्य नाकारून का घेसी व्यथेचा आसरा?
सांग माझ्या अंतरा

पाखरांचे सूर ओले आर्जवी अन् भाबडे
कोवळ्या ताज्या फुलांचे गंधस्मित ना आवडे
व्यर्थ पाचोळा जपावा का झुगारत मोगरा?
सांग माझ्या अंतरा

वाट बहराची तरीही वेदना का संगती?
सप्तरंगांच्या महाली फक्त काळ्या आकृती
का तुला आकर्षिती, रंगांधता येते भरा
सांग माझ्या अंतरा

शांत आलापीत येते आर्तता का अल्पशी?
मारवा, बागेसरी अन् जोगियाच्या बंदिशी
आळवीसी, का न गासी नंद, दुर्गा, शंकरा?
सांग माझ्या अंतरा

Wednesday, August 21, 2013

घर

घर होते की नव्हतेच कधी?
साक्षी न कुणी, पुसणार कुणा?
भरतीच्या लाटांनी पुसल्या 
उरल्यासुरल्या अस्तित्वखुणा

उरल्यासुरल्या अस्तित्वखुणा
पुसण्याने जगणे सुटते का?
गळली पाने, वठल्या फांद्या
फुटण्याची ऊर्मी वठते का?

फुटण्याची ऊर्मी वठते का?
बहरेनच, जिद्द जरी होती
स्वातीच्या थेंबांतुन टिपले
कितिएक शिंपल्यांनी मोती?

कितिएक शिंपल्यांनी मोती
घडवून दिले अन् किति गळले
पाठी उरले अवशेष रिते
भर ओसरला तेव्हा कळले

भर ओसरला तेव्हा कळले
घटका भरली, सरला अवधी
निमिषातच होत्याचे नव्हते
घर होते की नव्हतेच कधी?


[वृत्त - पादाकुलक]

Tuesday, August 20, 2013

फुंकर

धुपाटण्यातल्या मंदशा निखाऱ्यावर 
झपाटून टाकणारा सुगंधी ऊद जाळत
हातातला मोरपिसांचा पंखा जोरजोरात हलवत 
घुमटातल्या घंटेच्या दीर्घकाळ घुमणाऱ्या प्रतिध्वनीसारखा 
घनगंभीर अलख जागवत दारी आलेल्या 
गूढ, करुणामय डोळ्यांच्या फकिराच्या झोळीत 
पसाभर धान्य घातल्यावर 
मोरपिसांचा पंखा मस्तकावर अलगद टेकवून 
शुभ्र दाढी-मिशांच्या जंजाळात दडलेल्या ओठांनी
अनाकलनीय आशिर्वाद पुटपुटत
अन् डोळ्यांत रहस्यमय हसू खेळवत
त्यानं धुपाटण्यातली चिमूटभर राख तळहाती घेऊन
दात्याच्या दिशेनं फुंकून टाकावी,

तसं, अगदी तस्संच, माझ्या मोरपिशी स्वप्नांचा पंखा
मस्तकी अलगद टेकवून फुंकून टाकलंय माझं आयुष्य
तुझ्या दिशेनं, कुणा अदृश्य फकिरानं .......

काय घातलं होतंस त्याच्या झोळीत,
माझ्यासाठी? 

Saturday, August 17, 2013

संभाषण

जन्मात एकदा होते संभाषण हे ओझरते 
तो दूर दूर दरवळतो, मी आत आत मोहरते 

तो व्यापुन अंतर माझे, मी अविरत त्याच्या चित्ती 
मनस्मरणीवर स्मरणांना जपताना पुलकित वृत्ती 

मी मूर्त समर्पण, त्याच्या मीलनात माझी मुक्ती 
तो भावपूर्ण कवितेचा आशय अन् मी अभिव्यक्ती 

मी देहरूप, तो माझ्या गात्रांत फुंकतो प्राण 
तो वचनपूर्तिचा शब्द, मी शतजन्माची आण

मी उत्कटता, संयम तो; आरंभ तो नि मी पूर्ती
अद्वैताची परिसीमा, तो सृजन आणि मी स्फूर्ती 

Friday, August 16, 2013

निरुत्तर

सहज कुणीसा प्रश्न टाकला 
क्षणात सारी सभा निरुत्तर 
'सहजीवन की असह्य जीवन?'
सरळ प्रश्न पण अवघड उत्तर 

बसुन तटावर खेळ कुणाचा 
शांत डोह खळबळे निरंतर 
अगणित वलये, लाख बुडबुडे 
जसे निखळले नाजुक झुंबर

सरळ वाट, सुखकर यात्रेला
भुलवी कुठले जंतरमंतर
चार दिशांना चार प्रवासी
जवळिकीत जन्माचे अंतर

सहजच घडले असा दिलासा
जाणुन उमजुन घडल्यानंतर
चुकून उघडी कुपी ठेवता
वाऱ्यावर उडते ना अत्तर?

Wednesday, August 14, 2013

अश्वथाम्याची छाया

माझ्यातुन माझ्याकडची
ही वाट निबिड, एकाकी
संपत आले मी, सरले
निर्वाण तरीही बाकी

जरतार वस्त्र विरले की
लक्तरेच उरती हाती
जाणते, तरीही जपते
क्षणकालिक फसवी नाती

मीपण माझे फुलवावे
इतकाच मनाला चाळा
घालून गळा मिरवाव्या
निर्माल्यामधल्या माळा

झोकून जीव द्यावा मी
अक्षय संकल्पासाठी
तो कुणी अनामिक शक्ती
लोटून देतसे पाठी

मी फुले वेचली तेथे
पसरावे कोणी काटे
घरकुल माझे मोडावे
का अन्य त्रयस्था वाटे?

चिरकाल जिव्हारी आता
भळभळणाऱ्या जखमा या
आयुष्य अमर तळमळत्या
अश्वथाम्याची छाया 

Monday, August 12, 2013

सांजऋचा

तुरळक मेघ निळ्या फलकावर फुंकर मारुन पांगवले 
अलगद रंगछटा बदलून भुरे-पिवळे-भगवे-ढवळे
उधळुन लाल गुलाल तशातच स्वर्णिम-केशर वर्ख दिला 
पसरून किंचित श्यामल रेशिम सुंदरसा पट रंगविला 

अतिरस त्यागुन तांबुस मोहक भास्कर-रूप प्रसन्न दिसे 
दिनभर तापुन जीवन व्यापुन स्वत्व समर्पुन तृप्त असे 
परतुन जात असे तरिही अनुपम्य प्रभा रमणीय किती 
अधिकच सात्विक आणि अलौकिक तेजशिखा किरणे दिसती

किलबिल चंचल वाढतसे, घरट्यात पुन्हा फुलणार सुखे
भरवुन घास पिलांस, निरागस स्नेह मिळून प्रसन्न मुखे
परत घरी निघतात गुरे गिरवीत धुळीतुन पायखुणा
अगणित भावुकशा कविता, हळवी कवने सुचतात कुणा

प्रतिपल एक नवीनच दृश्य प्रशांत क्षितीजतळी दिसते
नवल किती, मन कुंठित बालक होउन त्यात रमे नुसते
बहुविध अद्भुत सांजऋचा घनगंभिरशा श्रवणी घुमती
सहज नितांत सुरेख चितारुन चित्र प्रभू करि गुंग मती


[वृत्त - श्रवणाभरण]

Friday, August 9, 2013

चकवे

इथला वनवास नकोच मना
विषघोट नकोस गिळू कडवे
चल दूर, निबीड तमात बुडू
असतील जिथे गहिरे चकवे

निमिषात निशा, निमिषात उषा
प्रहरात जगू क्षणमात्र जरी
असतील जिथे ढग कोंदटसे
झरतील तिथेच कधी शिरवे

अभिजात इथे न कुणास रुचे
इथल्या सगळ्याच रिती भलत्या
हरवून निरामयता, शुचिता
उरलेत दुवे नकली, नटवे

घनदाट असेल अरण्य जरी
करतील सुसह्य तुझ्या मनिषा
चकव्यातुन दाविल वाट खरी
चिरकाल तुझे असणे हळवे

विसरून जगास जगेन तरी
वगळून तुला कुठले जग रे?
सगळेच तुझे अलवार किती,
शपथा, वचने, रुसवे-फुगवे


[वृत्त - तोटक]

प्रतिभे

दिस दोन हवेत मनोज्ञ असे 
मग संततधार झरो दुविधा 
क्षण मी तळपेन जशी चपला 
जरि जन्म पुरा जळती समिधा 

घनदाट तृणात भुजंग, तरी
फुलतात निरागस रानफुले 
अवसेपुरते तमजाल, पुन्हा 
झुलणार नभावर चंद्रझुले

पथ दुर्गम आणि अरुंद जरी,
सृजनासमवेत प्रवास हवा
मळभातुन, सांद्र धुक्यातुनही
उजळेल प्रसन्न प्रकाश नवा

कुठल्या वळणावर भेट तुझी
अनमोल घडेल सखे कविते
इतके अवधान कुठे? तरिही
घट अंतरिचे करतेच रिते

निमिषार्ध पहा थबकून जरा,
मन मूढ तुझ्या पदि शांत उभे
कवळून नको हृदयास धरू,
पण उज्ज्वल आशिष दे प्रतिभे


[वृत्त - तोटक]

Monday, August 5, 2013

हासता मी

कोणत्या जन्मातले हे गूढ नाते?
हासता मी हास्य कोमेजून जाते 

भोवताली गल्बला होतो नको तो,
हासता मी केवढा उत्पात होतो 

क्षार मागे शांतवाया ती भुकेला,
हासता मी कंठ फुटतो वेदनेला 

भाबडा आनंद होतो वीतरागी
हासता मी वादळे होतात जागी

जाणते ती आतली अव्यक्त भाषा
हासता मी मावळे दुर्दम्य आशा

वाटते त्याला, पुन्हा आघात झाला
हासता मी दु:ख येते सांत्वनाला

जन्म अवघा मारवा रंगून गातो
हासता मी आसवांचा तोल जातो

फिकटला, विटला मुखवटा हा गळेना
हास्य माझे बेगडी, तरिही ढळेना 

अपेक्षा

अपेक्षेप्रमाणेच आयुष्य जावे 
असे वाटणे केवढी मूढता 
विधीच्या विधानास आव्हान देत्या 
निराळ्या कथेला नसे मान्यता 

इथे जे घडे, पूर्वसंचीत सारे 
तुला भोगणे प्राप्त आहे मना 
सुखे लाभती त्याहुनी जास्त दु:खे 
तुलावी कशी प्रेरणा-वंचना?

न किंतू धरावा, न काही अपेक्षा
सभोती असो वा नसोही कुणी
स्वतः आखुनी घेत जाव्यात कक्षा
वसावे कुठे आणि कोण्या क्षणी

धरावा असा मार्ग जेथे न थांबा,
निघावे दिशा घेउनी संगती
असो घाट वा वाट साधीसुधी ती,
मिळो सारखी पावलांना गती

जिथे शांततेच्या निनादासभोती
घुमाव्यात मौनातल्या बंदिशी
अशा गूढ देशी उषा जागवावी,
अशा मुक्त क्षेत्री विरावी निशी


[वृत्त - सुमंदारमाला]

भातुकलीचा खाऊ

शिंग मोडल्या कपिलेचं गोंडस वासरू 
कोवळासा चिगूर, गाभुळलेली चिंच 
कैरीच्या चिकानं माखलेली सकाळ,
आजोळची आमराई हिरवीकंच

नरसोबाच्या पारावर गणपतीचा मेळा
नऊवारी गुंडाळून चवळीची शेंग
भक्त बाळ प्रल्हादाचं रंगलेलं कीर्तन,
खारुलीच्या डोळ्यांवर साईसारखी पेंग

आजोबांच्या फेट्यात जास्वंदीचा तुरा
आजीच्या हातावर मेंदीचा काला
मुरमुऱ्याचे लाडू, राजगिऱ्याची चिक्की,
कान्होबाची दहीहंडी, गोविंदा आला!

कौलावरच्या वानराला दावलेल्या वाकुल्या
ओसरीवर मांजरींच्या भांडणाची नक्कल
मोत्याशी झटापट, पाडीमागे पळापळ
रोज नवी खोडी, रोज नवी शक्कल

लडिवाळ, खोडसाळ, खळाळतं बालपण
मोठेपणात शिरलं पुस्त्या-वह्या गिरवुन
सरलं, थोडंफार उरलेलं जपलंय
भातुकलीचा खाऊ, तसं पुरवुन पुरवुन ...... 

अलख

नकोसे वाटे हे समर, दुबळा जीव थकला
दिशांच्या गर्भाशी तम वितळले, सूर्य झुकला
जराशा श्वासाने मरण सरले, दु:ख उरले
हवी होती मुक्ती, क्षण निसटला, नेम हुकला

निळ्या डोहाकाठी गळुन पडले पंख इवले
तरंगांच्या ओठी शिशिरहळवे गीत दबले
कुणा पाकोळीचा करुण भिजला आर्त स्वर तो
भुलावा होता की पुसट चकवा हे न कळले

फकीराचा यावा अलख घुमता ती गहनता
भरे संध्याकाळी गगन तमरंगात ढळता
तिथे माझी काया सरण नसुनी मूक जळते
तुझी गीते गाती सजल नयनांची विकलता


[वृत्त -शिखरिणी]