वर ढग डवरले

वर ढग डवरले 
अन् काजळी माखलं गच्च आभाळ 
उतू उतू आलं 
पिसाटागत भणभणत सुटला वारा 
उभी-आडवी मारझोड करत 
विध्वंसाची भेरी घुमवत 

वर ढग डवरले 
तसं जीव मुठीत धरून 
कसाबसा तग धरून उभ्या 
खोपटाच्या काळजात धस्स झालं 
'गुदस्ता साल कसंतरी निभावलं
हा पावसाळा निघेल?'

वर ढग डवरले 
अन् आता खचण्याइतकंही त्राण न उरलेल्या 
कुडाच्या भिंती थरथरल्या,
कुडकुडत राहिल्या,
'किती आयुष्य उरलंय, कोण जाणे?'

वर ढग डवरले 
अन् काड्या काड्या विस्कटून चाळणी होत गेलेल्या 
गवताच्या अशक्त छपरानं 
उसासा सोडला,
'यंदा पण राहिलीच शाकारणी 
आता तर या झपाटल्या वाऱ्याची पण भीती.'

वर ढग डवरले
तसं ती दोघं उगाचच करत राहिली 
निर्जीव होत चाललेल्या खोपटाच्या डागडुजीचे 
निष्फळ प्रयत्न 
घरघर लागलेल्या, अखेरचे आचके देणाऱ्या जिवाला 
घास भरवावा, तसे!

वर ढग डवरले
अन् फाटक्या झग्यातली झिपरी पोर 
ताडकन उठली, 
वाऱ्यावर उडणारे कागद गोळा करत 
धावत सुटली 
पोलिओनं लुळ्या झालेल्या धाकल्या भावाला 
पावसाच्या पाण्यात सोडायला 
छान छान होड्या करून देण्यासाठी! 

रक्षाच फक्त उरली

कैफ़ी आज़मी यांच्या एका अप्रतिम गीताचा अनुवाद करण्याचा माझा प्रयत्न. अनुवाद खूप व्यवस्थित जमला नाहीय, मूळ रचनेतले काही भाव मराठीत व्यक्त करणं महाकठीण आहे.


माझ्यात काय अजुनी शोधे तुझी दिठी ही
ठिणगी न मी निखारा, रक्षाच फक्त उरली

ती प्रीत राहिली ना, उरल्या न त्या स्मृतीही
चित्तात आग भडके अन् दग्ध सर्व काही
प्रतिमा जपून ज्याची नेत्रांत ठेवली तू,
मी मूक चिता त्याची, तो प्राणसखा नाही

होते भलेच, जर का हास्यात जन्म सरता,
आता असो, तसा तो अश्रूंतही सरेल
उध्वस्त प्रीतिची मी हृदयात राख जपली,
चिवडून सारखी ती विखरेल अन् विरेल

अपराध कामना अन् अपराध प्रेम, आशा
फसव्या जगामध्ये या प्रीती अशक्य आहे
बाजार वेगळा हा, इथली विचित्र नीती
आत्मा विकून काही घेणे अशक्य आहे

मूळ रचना : कैफ़ी आज़मी
स्वैर भावानुवाद : क्रांति


मूळ रचना


जाने क्या ढूंढती रहती हैं ये आंखें मुझमें
राख के ढेर में शोला है न चिंगारी है

अब न वो प्यार, न उस प्यार की यादें बाकी
आग यूं दिलमें लगी, कुछ न रहा, कुछ न बचा
जिसकी तसवीर निगाहों में लिये बैठी हो
मैं वो दिलदार नहीं, उसकी हूं खामोश चिता

ज़िंदगी हंसके गुजरती तो बहोत अच्छा था,
ख़ैर हंसके न सही, रोके गुजर जायेगी
राख बरबाद मुहब्बत की बचा रखी है
बार बार इसको जो छेडा तो बिखर जायेगी

आरजू जुर्म, वफ़ा जुर्म, तमन्ना है गुनाह
ये वो दुनिया है, जहां प्यार नहीं हो सकता
कैसे बाजार का दस्तूर तुम्हें समझाऊं
बिक गया जो वो खरीददार नहीं हो सकता

जखम मनाची

सुकता सुकता पुन्हा पुन्हा ती झरत असावी 
जखम मनाची कधीच खपली धरत नसावी 

चिघळत जाते, भळभळते, ठसठसते, खुपते
वरवर वाटत असते की ती भरत असावी

अखंड सलते, व्याकुळ करते श्रांत जिवाला,
अमरत्वाचा शापमार्ग अनुसरत असावी

या जखमेची व्याप्ती-खोली कळे कुणाला?
बुजता बुजता नवा घाव ती करत असावी

फुंकर घालावी तर होतो तिचा निखारा,
वैशाखाच्या वणव्यातुन अवतरत असावी

होइन मी चेतनाशून्य ती विरून जाता,
संगत माझी-तिची म्हणुन अनवरत असावी